Bất thường của nhiệt độ nước tầng mặt tại vùng biển ven bờ Việt Nam liên quan đến hiện tượng ENSO [Sea surface temperature anomaly in the coastal waters of Vietnam related to ENSO phenomenon]

Abstract

Những nghiên cứu về tác động của hiện tượng ENSO đến biến đổi khí hậu và môi trường đã cho thấy vùng Biển Đông chịu ảnh hưởng rất mạnh của hiện tượng này. Bài báo này tập trung phân tích dữ liệu nhiệt độ nước biển tầng mặt (SST) được giải đoán từ ảnh viễn thám với phổ kế có độ phân giải trung bình (MODIS) chụp từ vệ tinh AQUA của Cục quản trị Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (US NASA), với chuỗi dữ liệu SST trung bình tháng liên tục trong 16 năm (7/2002–12/2017), các kết quả phân tích đã cho thấy mỗi khi hiện tượng ENSO xảy ra đều tác động rất rõ nét đến SST tại các vùng biển ven bờ Việt Nam. Tuy nhiên, cường độ tác động lên 3 vùng nghiên cứu là rất khác nhau. Về xu hướng, cường độ ảnh hưởng của hiện tượng ENSO lên SST vùng biển ven bờ tăng dần về phía bắc. Thời điểm chịu tác động của hiện tượng ENSO lên SST của vùng biển ven bờ Việt Nam thường trễ hơn khoảng 1 tháng so với chỉ số ONI và thời gian chịu ảnh hưởng kéo dài khoảng 6 đến 9 tháng. Ngoài ra, đối với những năm xảy ra hiện tượng La Niña thì giá trị của chỉ số SST Anomaly phản ánh khá đúng theo cường độ của hiện tượng La Niña. Tuy nhiên, đối với những năm xảy ra hiện tượng El Niño thì chỉ số SST Anomaly thường không tỷ lệ thuận với chỉ số ONI. Cụ thể, vào những năm có hiện tượng El Niño được đánh giá là có cường độ yếu thì chỉ số SST Anomaly vùng biển ven bờ Việt Nam lại có giá trị lớn hơn nhiều so với những năm được đánh giá là trung bình hoặc rất mạnh. Kết quả nghiên cứu trên góp phần nâng cao hiểu biết về tác động hiện tượng ENSO đến môi trường vùng biển ven bờ Việt Nam, hỗ trợ cho các nhà khoa học và quản lý có những phương án hợp lý trong việc bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường tại vùng biển ven bờ Việt Nam